İmpedans (Empedans) Odyometri (Tympanometri)
Orta kulağın basıncını ölçmeye yarayan teste impedans odyometrisi ve/veya Tympanometri denir. Uygulanması çok kolaydır, bebeklere dahi yapılabilir. Ölçümün yapılabilmesi için kulak zarının delik olmaması gerekir. Dış kulak yoluna sokulan bir prob ile orta kulaktaki basınç ölçülür. Sonuç olarak bir grafi ve basınç değeri elde edilir. Bu grafide normalde bir tepe noktası vardır ve bu tepe noktasının 0 (sıfır) değerinde olması gerekir. Eğer tepe noktası var ancak 0 üzerinde değilse basınç düşüklüğü ve zarda hafif çökme var demektir. Eğer hiç tepe noktası yok ise basınç çok fazla düşmüş ve zarda çok fazla çökme var demektir. Basınç değeri olarak -50 ila +50 arası normal değer olarak kabul edilir. Orta kulak iltihaplarında ve özellikle çocuklarda sık görülen geniz eti ya da allerjiye bağlı basınç problemlerinde basınçta düşme görülür.
- Kompliyans: Absorbe olan (zar tarafından emilen) ses enerjisi miktarı.
- İmpedans: Yansıyan (zardan geri dönen) ses enerjisi miktarı.
- Normal bir orta kulak sisteminin statik impedansı 0.30-1.60cc arasında değişir.
TİMPANOMETRİ:
Orta kulak sisteminin değişkenliğinin ölçümüdür. Timpanogram timpanometrinin sonuç grafiğidir. Üç tip timpanogram vardır.
1) Tip A Timpanogram: Kulak zarının 0 mm H2O atmosfer basıncında maksimum kompliyans gösterdiği zamanki timponogramdır. Yani orta kulak sistemi en uygun konumdadır. Ses iletimi en iyi normal atmosfer basıncında gerçekleşir.
Tip As: A tipi timpanogram elde edilir ancak pik noktası basıktır. (örn. Otoskleroz)
Tip As: A tipi timpanogram elde edilir ancak pik noktası aşırı yüksektir. (örn. Kemikcik zincirinde kopukluk) olmak üzere iki tipi vardır.
2) Tip B Timpanogram: Sivri bir tepesi olmayan ve düz eğri şeklinde elde edilen bir Timpanogramdır. Yüksek impedans ve düşük kompliyans söz konusudur. Genellikle orta kulaklarında sıvı olan hastalar için karakteristiktir.
3) Tip C Timpanogram: -100 ve –400 mm H2O basınçlar arasındaki maksimum kompliyans noktasının var olduğu Timpanogramdır. Tip A Timpanogram gibi sivri bir eğri vardır. Bu östaki tüpü disfonksiyonu olan hastalar için tipiktir.
STAPES REFLEKSİ
Stapes refleksi, sesli uyaran karşısında orta kulaktaki stapes kasının hareket etmesi ile oluşan bir reflekstir. Bu refleksin oluşumunu işitme siniri ve yüz siniri sağlar. Bir kulağa ses verildiğinde iki kulakta birden stapes hareket eder. Timpanometri adı verilen alet ile ölçüm yapılır. Hastanın kulağına bir prob takılır. Ses verildiği zaman stapesin hareketi, orta kulak basıncındaki değişiklikler sayesinde ölçülür. Normalde stapes refleksi alınır. Alınamadığı durumlar bize bazı hastalıklar hakkında bilgi verir. Özellikle otoskleroz adı verilen ve orta kulakta stapes kemikçiğinin kireçlenmesi hastalığında önemlidir. Bunun dışında yüz sinirinin hastalıklarında, beyin sapı hastalıklarında da bilgiler verir.
Bir kimsede akustik refleksin olması o kişinin işittiğine işaret eder ama refleksin olmaması işitmediği anlamına gelmez. İşitme kaybı olmasa dahi fizyolojik veya anatomik bazı sebeplerden dolayı refleks elde edilemeyebilir.
Ses uyarımı kemikcikler yoluyla kokleadaki saçlı hücreleri uyararak I. nöron, buradan da VIII. Kranial Sinir ile ponstaki ventral koklea nükluslardaki II. nörona gider. İkinci nöronların aksonları superior oliver komplekse ulaşır. Sağ ve sol süperior olivalar arasında çapraz sinapslar olduğundan nöronların bir kısmı karşı tarafa geçer. Çaprazlaşan ve çaprazlaşmayan nöronlar VII. Sinir nükleusu ile sinaps yapar. Buradan VII. Sinir ile ve N. Stapedius halinde VII. Sinirden ayrılarak stapes adelesinde sonlanır.
Refleks Decay Testi
Refleksin yorulup yorulmadığı araştırılır. Normal kulakta ve koklear işitme kayıplarında refleks kasılması 10 sn boyunca devam eder. Sekizinci sinir lezyonlarında refleks kasılma süresi azalır. Refleks decay testi koklear patolojilerin sekizinci sinir patolojilerinden ayırt edilmesine yardımcı olur.
Testin Yapılışı: Önce normal timpanogram çizdirilir daha sonra RD testinin yapılacağı 500Hz ve 1kHz 'de refleks eşiği bulunur. Eşik + 10dB seviyesinde teste başlanır. 10 sn süre ile sinyal gönderilir. (Birçok timpanometre cihazı bu işlemi otomatik olarak yapmaktadır).
Şayet ilk 5 sn içinde değerinden %50’lik bir düşüş saptanırsa Refleks Decay vardır yani pozitiftir denir. Refleks Decay pozitifliği retrokoklear bir patolojiyi düşündürür.
Refleks Decay zaten fizyolojik bir düşüşün olduğu 2000 ve 4000 Hz gibi tiz seslerde aranmaz. 500 Hz’de ise genellikle 1000 Hz ile aynıdır.
Östaki Fonksiyon Testi:
Östaki fonksiyon testinde toplam 3 adet timpanogram çizdirilir.
1-Önce normal timpanogram çizdirilir.
2-Sonra ağız ve burun tıkanarak yanaklar şişirilerek orta kulağa hava üflenir (Valsalva manevrası). Tekrar timpanogram çizdirilir.
3-Ağız ve burun tıkanarak 3 defa yutkunulur (Tony bee manevrası). Son kez tekrar timpanogram çizdirilir.
Değerlendirme:
1-Her manevradan sonra çizdirilen timpanogramın basınç değeri değişiyorsa (çizdirilen timpanogramlar üst üste çizmiyorsa) östaki fonksiyonedir (Östaki tüpü normaldir).
2-Eğer basınç değeri değişmiyorsa (timpanogramlar üst üste çiziyorsa) o zaman da Östaki disfonksiyone (Östaki çalışmıyor) denir.
Orta kulağın basıncını ölçmeye yarayan teste impedans odyometrisi ve/veya Tympanometri denir. Uygulanması çok kolaydır, bebeklere dahi yapılabilir. Ölçümün yapılabilmesi için kulak zarının delik olmaması gerekir. Dış kulak yoluna sokulan bir prob ile orta kulaktaki basınç ölçülür. Sonuç olarak bir grafi ve basınç değeri elde edilir. Bu grafide normalde bir tepe noktası vardır ve bu tepe noktasının 0 (sıfır) değerinde olması gerekir. Eğer tepe noktası var ancak 0 üzerinde değilse basınç düşüklüğü ve zarda hafif çökme var demektir. Eğer hiç tepe noktası yok ise basınç çok fazla düşmüş ve zarda çok fazla çökme var demektir. Basınç değeri olarak -50 ila +50 arası normal değer olarak kabul edilir. Orta kulak iltihaplarında ve özellikle çocuklarda sık görülen geniz eti ya da allerjiye bağlı basınç problemlerinde basınçta düşme görülür.
- Kompliyans: Absorbe olan (zar tarafından emilen) ses enerjisi miktarı.
- İmpedans: Yansıyan (zardan geri dönen) ses enerjisi miktarı.
- Normal bir orta kulak sisteminin statik impedansı 0.30-1.60cc arasında değişir.
TİMPANOMETRİ:
Orta kulak sisteminin değişkenliğinin ölçümüdür. Timpanogram timpanometrinin sonuç grafiğidir. Üç tip timpanogram vardır.
1) Tip A Timpanogram: Kulak zarının 0 mm H2O atmosfer basıncında maksimum kompliyans gösterdiği zamanki timponogramdır. Yani orta kulak sistemi en uygun konumdadır. Ses iletimi en iyi normal atmosfer basıncında gerçekleşir.
Tip As: A tipi timpanogram elde edilir ancak pik noktası basıktır. (örn. Otoskleroz)
Tip As: A tipi timpanogram elde edilir ancak pik noktası aşırı yüksektir. (örn. Kemikcik zincirinde kopukluk) olmak üzere iki tipi vardır.
2) Tip B Timpanogram: Sivri bir tepesi olmayan ve düz eğri şeklinde elde edilen bir Timpanogramdır. Yüksek impedans ve düşük kompliyans söz konusudur. Genellikle orta kulaklarında sıvı olan hastalar için karakteristiktir.
3) Tip C Timpanogram: -100 ve –400 mm H2O basınçlar arasındaki maksimum kompliyans noktasının var olduğu Timpanogramdır. Tip A Timpanogram gibi sivri bir eğri vardır. Bu östaki tüpü disfonksiyonu olan hastalar için tipiktir.
STAPES REFLEKSİ
Stapes refleksi, sesli uyaran karşısında orta kulaktaki stapes kasının hareket etmesi ile oluşan bir reflekstir. Bu refleksin oluşumunu işitme siniri ve yüz siniri sağlar. Bir kulağa ses verildiğinde iki kulakta birden stapes hareket eder. Timpanometri adı verilen alet ile ölçüm yapılır. Hastanın kulağına bir prob takılır. Ses verildiği zaman stapesin hareketi, orta kulak basıncındaki değişiklikler sayesinde ölçülür. Normalde stapes refleksi alınır. Alınamadığı durumlar bize bazı hastalıklar hakkında bilgi verir. Özellikle otoskleroz adı verilen ve orta kulakta stapes kemikçiğinin kireçlenmesi hastalığında önemlidir. Bunun dışında yüz sinirinin hastalıklarında, beyin sapı hastalıklarında da bilgiler verir.
Bir kimsede akustik refleksin olması o kişinin işittiğine işaret eder ama refleksin olmaması işitmediği anlamına gelmez. İşitme kaybı olmasa dahi fizyolojik veya anatomik bazı sebeplerden dolayı refleks elde edilemeyebilir.
Ses uyarımı kemikcikler yoluyla kokleadaki saçlı hücreleri uyararak I. nöron, buradan da VIII. Kranial Sinir ile ponstaki ventral koklea nükluslardaki II. nörona gider. İkinci nöronların aksonları superior oliver komplekse ulaşır. Sağ ve sol süperior olivalar arasında çapraz sinapslar olduğundan nöronların bir kısmı karşı tarafa geçer. Çaprazlaşan ve çaprazlaşmayan nöronlar VII. Sinir nükleusu ile sinaps yapar. Buradan VII. Sinir ile ve N. Stapedius halinde VII. Sinirden ayrılarak stapes adelesinde sonlanır.
Refleks Decay Testi
Refleksin yorulup yorulmadığı araştırılır. Normal kulakta ve koklear işitme kayıplarında refleks kasılması 10 sn boyunca devam eder. Sekizinci sinir lezyonlarında refleks kasılma süresi azalır. Refleks decay testi koklear patolojilerin sekizinci sinir patolojilerinden ayırt edilmesine yardımcı olur.
Testin Yapılışı: Önce normal timpanogram çizdirilir daha sonra RD testinin yapılacağı 500Hz ve 1kHz 'de refleks eşiği bulunur. Eşik + 10dB seviyesinde teste başlanır. 10 sn süre ile sinyal gönderilir. (Birçok timpanometre cihazı bu işlemi otomatik olarak yapmaktadır).
Şayet ilk 5 sn içinde değerinden %50’lik bir düşüş saptanırsa Refleks Decay vardır yani pozitiftir denir. Refleks Decay pozitifliği retrokoklear bir patolojiyi düşündürür.
Refleks Decay zaten fizyolojik bir düşüşün olduğu 2000 ve 4000 Hz gibi tiz seslerde aranmaz. 500 Hz’de ise genellikle 1000 Hz ile aynıdır.
Östaki Fonksiyon Testi:
Östaki fonksiyon testinde toplam 3 adet timpanogram çizdirilir.
1-Önce normal timpanogram çizdirilir.
2-Sonra ağız ve burun tıkanarak yanaklar şişirilerek orta kulağa hava üflenir (Valsalva manevrası). Tekrar timpanogram çizdirilir.
3-Ağız ve burun tıkanarak 3 defa yutkunulur (Tony bee manevrası). Son kez tekrar timpanogram çizdirilir.
Değerlendirme:
1-Her manevradan sonra çizdirilen timpanogramın basınç değeri değişiyorsa (çizdirilen timpanogramlar üst üste çizmiyorsa) östaki fonksiyonedir (Östaki tüpü normaldir).
2-Eğer basınç değeri değişmiyorsa (timpanogramlar üst üste çiziyorsa) o zaman da Östaki disfonksiyone (Östaki çalışmıyor) denir.
