Çocuklarda İşitme Cihazı Seçim Yöntemleri
İşitme kaybından şüphe edilen çocuğun mümkün olan erken dönemde probleminin tanımlanması işitme kaybının tipi ve derecesi saptanarak tıbbi bir sakınca olmadığı takdirde hemen amplifikasyona gidilmelidir. Çünkü çocuktaki mevcut işitme kaybı, kaybın derecesine ve meydana geliş dönemine göre çocuğu yalnız işitsel değil genel reseptif gelişimini hem fizyolojik hem de psikolojik yönden olumsuz bir şekilde etkileyecektir.
Duyamayan veya ağır işiten bir çocukta, değişik yaş dönemlerine göre, gerekli amplifikasyon ve eğitim uygulanmadığı takdirde, lisan gelişimi genel motor ve sosyal gelişim ve vokalizasyon, yaşına uygun düzeyde gelişmeyecektir.
Ayrıca kişilik gelişiminde de sınırlılık olacak ve çevreye karşı güvensiz ürkek veya aşırı bağımlı, ajite-agresif bir yapı oluşturabilecektir.
Erken yaşta işitme kaybı tanısı konularak, hemen işitme cihazı kullanmaya başlanması ve çocuğa daha bu dönemde iken genel ses eğitiminin verilmesi, cihazın erken dönemde kabul edilmesine ve ileride çıkabilecek güçlüklerin daha bu dönemde iken yenilmesine yardımcı olacaktır.
Çocuklarda işitme cihazı endikasyonunun konulması genel olarak erişkinlerdekine benzerse de bazı özellikleri nedeniyle bu faktörleri şu şekilde özetlemek mümkündür.
Çocukların odyolojik değerlendirilmelerini oldukça detaylı yapmalı, hata payını mümkün olduğu kadar minimale düşürecek çeşitli test teknikleri kullanılmalıdır.
İşitme cihazından önce saf ses hava yolu işitme eşikleri ve mümkünse kemik yolu işitme eşikleri, uygun test metaryelleri ile konuşmayı alma, farketme veya ayırtetme eşikleri ile subjektif objektif tolerans eşikleri saptanmalıdır.
Çocuğun yaşı, işitme kaybının derecesi, tipi ve eğrinin şekline göre işitme cihazının ön seçimi yapılır. 30 ayın (2,5 yaş) altındaki yaşlarda 75-80 dB’den daha ileri derecedeki kayıplarda, motor koordinasyonu düzensiz olan çocuklarda ve işitme eşiklerinden tam olarak emin olunamayan vakalarda cep tipi işitme cihazı verilmelidir.
Bütün frekanslarda benzer eşikler gösteren, ileri derecede sensöri-neural işitme kayıplı okul öncesi çocuğa verilebilecek işitme cihazı tipi de cep tipi Y kordon veya iki ayrı kulak arkası cihaz olmalıdır.
Çocuklarda uygulanması gereken genel prensip; işitme kaybı 40 dB’i geçtiği ve tıbbi bir sakıncası olmadığı takdirde amplifikasyon şarttır. Aksi halde ne olursa olsun konuşma ve lisan gelişiminde ve de eğitiminde yaşıtlarına göre gerilik olacaktır.
Çocuğa işitme cihazı takıldıktan sonraki takiplerde, cihazdan beklenenlerin değerlendirilmesinde şu hususlar gözlenmelidir;
Bunlar için özel testler vardır.
Ağır işiten çocukta lisan öğrenme performansı, çevreye, çocuğun işitme kaybına ve kelimeleri ayırdetme yeteneğine göre değişir.
Çocuktaki işitme kalıntısının konuşmayı anlama yönünden en iyi şekilde değerlendirilmesi, işitme ve görme duyularını aynı anda, aynı şeyler için kullanabilme yeteneğinin kazandırılması gerekir.
Bunlar kulaktaki rezidüel potansiyelin kullanılması için uygun bir işitme cihazı rehabilitasyonunun temelini teşkil eder.
İşitme kaybından şüphe edilen çocuğun mümkün olan erken dönemde probleminin tanımlanması işitme kaybının tipi ve derecesi saptanarak tıbbi bir sakınca olmadığı takdirde hemen amplifikasyona gidilmelidir. Çünkü çocuktaki mevcut işitme kaybı, kaybın derecesine ve meydana geliş dönemine göre çocuğu yalnız işitsel değil genel reseptif gelişimini hem fizyolojik hem de psikolojik yönden olumsuz bir şekilde etkileyecektir.
Duyamayan veya ağır işiten bir çocukta, değişik yaş dönemlerine göre, gerekli amplifikasyon ve eğitim uygulanmadığı takdirde, lisan gelişimi genel motor ve sosyal gelişim ve vokalizasyon, yaşına uygun düzeyde gelişmeyecektir.
Ayrıca kişilik gelişiminde de sınırlılık olacak ve çevreye karşı güvensiz ürkek veya aşırı bağımlı, ajite-agresif bir yapı oluşturabilecektir.
Erken yaşta işitme kaybı tanısı konularak, hemen işitme cihazı kullanmaya başlanması ve çocuğa daha bu dönemde iken genel ses eğitiminin verilmesi, cihazın erken dönemde kabul edilmesine ve ileride çıkabilecek güçlüklerin daha bu dönemde iken yenilmesine yardımcı olacaktır.
Çocuklarda işitme cihazı endikasyonunun konulması genel olarak erişkinlerdekine benzerse de bazı özellikleri nedeniyle bu faktörleri şu şekilde özetlemek mümkündür.
Çocukların odyolojik değerlendirilmelerini oldukça detaylı yapmalı, hata payını mümkün olduğu kadar minimale düşürecek çeşitli test teknikleri kullanılmalıdır.
İşitme cihazından önce saf ses hava yolu işitme eşikleri ve mümkünse kemik yolu işitme eşikleri, uygun test metaryelleri ile konuşmayı alma, farketme veya ayırtetme eşikleri ile subjektif objektif tolerans eşikleri saptanmalıdır.
Çocuğun yaşı, işitme kaybının derecesi, tipi ve eğrinin şekline göre işitme cihazının ön seçimi yapılır. 30 ayın (2,5 yaş) altındaki yaşlarda 75-80 dB’den daha ileri derecedeki kayıplarda, motor koordinasyonu düzensiz olan çocuklarda ve işitme eşiklerinden tam olarak emin olunamayan vakalarda cep tipi işitme cihazı verilmelidir.
Bütün frekanslarda benzer eşikler gösteren, ileri derecede sensöri-neural işitme kayıplı okul öncesi çocuğa verilebilecek işitme cihazı tipi de cep tipi Y kordon veya iki ayrı kulak arkası cihaz olmalıdır.
Çocuklarda uygulanması gereken genel prensip; işitme kaybı 40 dB’i geçtiği ve tıbbi bir sakıncası olmadığı takdirde amplifikasyon şarttır. Aksi halde ne olursa olsun konuşma ve lisan gelişiminde ve de eğitiminde yaşıtlarına göre gerilik olacaktır.
Çocuğa işitme cihazı takıldıktan sonraki takiplerde, cihazdan beklenenlerin değerlendirilmesinde şu hususlar gözlenmelidir;
- Çocuklardaki vokalizasyonda değişiklik var mı? Ses tonunu ayarlayabiliyor mu? Melodi gelişti mi?
- Cihazdan önce hiperaktif olan çocuk cihaz kullanmaya başladıktan sonra daha uyumlu ve daha sakin bir kişilik geliştirdi mi?
- Çevre seslerine karşı daha çok ilgi gösteriyor mu?
- Lisan gelişmesinde belirgin bir farklılık var mı?
- Sesin ve konuşmanın olduğu ortamlarda işitme cihazına daima ihtiyaç duyuyor ve farklı bir kişilik gösteriyor mu?
Bunlar için özel testler vardır.
1- Objektif İşitme Testleri; 0-2 yaş arasında uyum göstermeyen çocuklara uygulanır.
- Bebek odyometresi ile belirgin frekans ve şiddette işitsel uyaran kullanılır ve çocuğun reflexleri (Acustik Palpebral Reflex, Moro reflexi, Ani reaksiyonlar) gözlemlenir.
- Yine işitsel uyaranlarla, beynin verdiği cevaplar kaydedilir. (BERA)
- Elektro acustik impedansmetre ile işitme saptanır.
2- Subjektif İşitme Testleri; 2-7 yaş grubunda uygulanır. Çocuk işitme uyaranı ile bir objeye şartlandırılır ve çeşitli frekanslar için eşik değer saptanır.
Ağır işiten çocukta lisan öğrenme performansı, çevreye, çocuğun işitme kaybına ve kelimeleri ayırdetme yeteneğine göre değişir.
Çocuktaki işitme kalıntısının konuşmayı anlama yönünden en iyi şekilde değerlendirilmesi, işitme ve görme duyularını aynı anda, aynı şeyler için kullanabilme yeteneğinin kazandırılması gerekir.
Bunlar kulaktaki rezidüel potansiyelin kullanılması için uygun bir işitme cihazı rehabilitasyonunun temelini teşkil eder.